Bewaking

De lokale overheid kan je verplichten om security in te zetten op je evenement, maar je kan er ook zelf voor kiezen. Dat kan via een professionele, en dus vergunde, securityfirma’s, maar de wet voorziet ook een ‘uitzonderingsregime’ voor verenigingen die zelf willen instaan voor persoonscontrole en verkeersbegeleiding.

Wat zegt je lokale overheid over security?

Verplichtingen wat betreft de inzet van security kunnen voortvloeien uit een politiereglement of uit een beslissing van de burgemeester. Die vraagt daarvoor eerst advies aan de lokale politiechef en de brandweer. In de praktijk is het meestal het politiereglement dat bepaalt hoeveel mensen je mag inzetten.

Daarover kan je steeds in gesprek gaan met je gemeentebestuur. Doe dat dan ook. Het soort activiteit, het muziekgenre, de plaats die alcohol inneemt op het evenement, het te verwachten aantal bezoekers, de evaluatie van de voorbije editie …  al die elementen kunnen mee bepalen hoeveel mensen (vrijwilligers en/of erkende bewakingsagenten) nodig zijn.

De burgemeester beoordeelt de uiteindelijke veiligheidssituatie en kan naar eigen inschatting bijkomende voorwaarden opleggen. Elk besluit van een overheid moet trouwens voldoen aan de principes van behoorlijk bestuur. Het moet met andere woorden zorgvuldig onderzocht en helder gemotiveerd zijn.

Wanneer mag je vrijwilligers inzetten voor een bewakingsactiviteit?

In de wet is er ruimte gelaten om de bewaking bij niet-commerciële evenementen in het verenigingsleven soepeler te organiseren. Zo hoeft een vereniging die zelf een evenement organiseert en bewakingsactiviteiten wil uitvoeren geen vergunning aan te vragen bij de FOD Binnenlandse Zaken en is ze niet onderworpen aan de verplichtingen waaraan bewakingsondernemingen of diensten die bewakingsactiviteiten ten eigen behoeve organiseren dienen te voldoen. Zij moeten dan wel voldoen aan een aantal voorwaarden:

  • Geen winst beogen

    De vereniging mag geen winstoogmerk beogen en moet bovendien een ander doel hebben dan het organiseren van evenementen. Het vzw-statuut kan daarbij een indicatie zijn. Met die regel wil men vermijden dat puur commerciële evenementen of securityfirma’s zonder vergunning onder het uitzonderingsregime kunnen vallen. Het oogmerk van een vereniging wordt door de burgemeester beoordeeld wanneer hij zijn toestemming verleent.

  • Enkel betrokkenen

    Enkel de effectieve leden van de vereniging en de personen met een effectieve of aanwijsbare band met de vereniging kunnen binnen het uitzonderingsregime werken. Er moet dus een duurzame band aanwezig zijn tussen de personen die voor de bewaking worden ingezet en de organiserende vereniging. Voorbeelden zijn: de leden van een oudervereniging, de supportersclub van een sportploeg, oud-leiding van een jeugdbeweging … Ook de band tussen bewakers en vereniging wordt door de burgemeester beoordeeld.  

  • Geen betaling

    De bewakingsactiviteit moet steeds onbezoldigd worden uitgevoerd: geen enkele vorm van betaling, fooi of beloning is toegestaan. Als organisator mag je je bewakers wel een vrijwilligersvergoeding aanbieden, omdat die bedoeld is om de kosten te vergoeden. Ook eten en drinken mag je voor hen voorzien, zolang dat beperkt blijft tot een normaal verbruik tijdens het uitvoeren van de bewakingsactiviteit.

  • Vier keer per jaar

    Er is slechts een sporadische uitvoering van de bewakingsactiviteit: maximum viermaal per jaar. Een jeugdhuis die elke maand een optreden organiseert kan dus maximaal vier keer per jaar vrijwilligers inzetten. Ook een vrijwilliger die verbonden is aan andere organisatoren, mag door al die verenigingen samen maar vier keer worden ingeschakeld.  

  • Persoonsvoorwaarden

    • Professionele bewakingsagenten, wapenhandelaren en politieagenten kunnen nooit ingezet worden als vrijwilliger voor bewakingsactiviteiten.
    • Vrijwillige bewakers mogen de voorbije drie jaar géén lid geweest zijn van een politiedienst.
    • Vrijwillige bewakers mogen bepaalde veroordelingen niet hebben opgelopen en moeten aan de veiligheidsvoorwaarden voldoen die ook gelden voor gewone bewakingsagenten.
    • Vrijwillige bewakers moeten minstens 18 jaar oud zijn en onderdaan zijn van een lidstaat van de Europese Unie of minstens drie jaar hun wettige hoofdverblijfplaats in België hebben.
  • Toestemming van de burgemeester

    De burgemeester moet altijd zijn toestemming geven, na advies van de korpschef. Hoe je die toestemming kan verkrijgen, kun je navragen bij het evenementenloket (of een vergelijkbare dienst) van je gemeente of stad. 

Wat wordt als een bewakingsactiviteit beschouwd?

Algemeen:

  • Toezicht op wapens of gevaarlijke voorwerpen

    Bewakers mogen bezoekers controleren op het bezit van wapens of gevaarlijke voorwerpen die  het goede verloop van het festival of evenement kunnen verstoren of de veiligheid van de aanwezigen in het gedrang kunnen brengen.

  • Bagage controleren

    Bewakers mogen bezoekers en hun bagage visueel controleren op bovenstaande voorwerpen. Daarnaast mag een agent de kledij van een bezoeker van hetzelfde geslacht oppervlakkig betasten. Dat kan op systematische wijze, maar gebeurt steeds op vrijwillige basis van de persoon die het terrein wenst te betreden. De bewakingsagent kan daarbij gebruik maken van technische middelen, zoals een metaaldetector en kan iemand weigeren die niet gecontroleerd wenst te worden.

Specifiek voor de organisatie van festivals en evenementen:

  • Verhinderen toegang

    Als bewaker mag je personen de toegang weigeren tot een bepaalde zone, bijvoorbeeld de backstage. Wanneer ze dan nog proberen binnen te komen, mag je dat verhinderen.

  • Controle op afgesloten plaatsen

    Het gaat over afscheidingen waarop een doorgangscontrole van toepassing is, zoals de inkom van een evenement, en controle die vanuit een veiligheidsoogpunt verder gaat dan de loutere controle van het ticket, bandje of voucher.

  • Controle voertuigen

    Bewakers mogen een voertuig controleren op wapens of gevaarlijke voorwerpen waarvan het binnenbrengen het festival of evenement kan verstoren of de veiligheid van de aanwezigen in het gedrang kan brengen. Die controle kan enkel uitgevoerd worden bij de toegang naar een publiek niet-toegankelijke plaats en beperkt zich tot een visuele controle. De bewakingsagent mag door de ramen kijken en mag vragen dat de bestuurder de koffer of het laadruim opent.

  • Vrijhouden nooduitgang

    De bewaker mag aan een nooduitgang plaatsnemen om te vermijden dat personen die gebruiken als gewone ingang en mag ook optreden om de nooduitgang vrij te houden.  

  • Frontstage toezicht

    De bewaker mag in de frontstage toezicht houden op vakken waar het publiek zich bevindt om het gedrag van de toeschouwers in goede banen te leiden. Zijn taak omvat: het toezicht op mogelijk agressief of gevaarlijk, het kanaliseren van het publiek met als doel gevaarlijke situaties te vermijden, de publieksstroom controleren, verhinderen dat publiek het podium beklimt en confrontaties tussen groepen aanwezigen voorkomen. De nadruk ligt hier op het herkennen van risico’s en het nemen van gepaste maatregelen om de veiligheid te garanderen.

  • Publieksstroom

    Op het terrein en de camping mogen bewakers het publiek kanaliseren om gevaarlijke situaties te vermijden.

  • Toezicht op gedrag van personen

    Bewakers mogen toezien op het gedrag van personen en optreden wanneer die zich agressief gedragen, niet naar buiten willen gaan of de confrontatie opzoeken met medewerkers.  

  • Toezicht op parking en fietsen

    Bewakers mogen toezicht houden op de parking of de voertuigen om vandalisme en diefstal te vermijden, bijvoorbeeld door te patrouilleren of preventief aanwezig te blijven.

  • Ontruiming terrein

    Bewakers mogen om veiligheidsredenen het terrein ontruimen.

Wat mag een vrijwilliger wel en niet doen tijdens een bewakingsactiviteit?

  • Wat wel?

    Alles wat betreft persoonscontrole en verkeersbegeleiding. (zie boven)

  • Wat niet?

    • Uitgangscontrole: enkel bewakingsagenten van vergunde bewakingsondernemingen of vergunde interne bewakingsdiensten zijn bevoegd om de uitgang te controleren.
    • De bescherming van personen: enkel gecontroleerde agenten van professionele bewakingsondernemingen mogen de taak van bodyguard opnemen.
    • Goederen op een festivalcamping: de veiligheidscontrole van de goederen op een festivalcamping wordt binnengebracht moet gebeuren door professionele bewakingsagenten. Wanneer een camping wordt uitgebaat wordt door een vereniging, kan die zo’n controle wel zelf organiseren onder het uitzonderingsregime.

Taken die geen bewakingsopdracht zijn, maar wel mogen uitgevoerd worden op een festival door een professionele bewakingsagent.

Professionele bewakingsagenten mogen ook andere taken uitoefenen voor zover ze preventie en veiligheid in het algemeen of voor zover ze een correlatie vormen met de bewakingsactiviteiten waarvoor ze ingezet zijn. Die taken mogen dus uiteraard ook worden opgenomen door vrijwilligers. verband houden met

  • Controle bij de inkom van het evenement of festival

    • Toegangsbewijscontrole: controleren of bezoeker in het bezit is van een ticket, bandje, voucher… Het doel van die activiteit is immers om een contractuele voorwaarde na te leven.
    • Tickets inwisselen voor toegangsbandjes, stempels zetten, bandjes controleren, nakijken of het bandje werd omgedaan en het omruilen van toegangsbewijzen.
    • Het aanreiken van zakjes voor spullen die niet door de scanner hoeven te gaan, waarna de bezoeker een fouille, scanning of toegangscontrole kan ondergaan.
  • Informeren over doorgang en toegang

    • Het publiek informeren over wat het moet doen of over waar de juiste ingang of doorgang is.
    • Het publiek meedelen dat de nooduitgang moet vrijgehouden worden, zonder verder te interveniëren.
  • Controle bij overgang van zones

    De controle van het toegangsbewijs bij de overgang van de ene zone naar de andere, bijvoorbeeld aan de ingang van de vipruimte.

  • Frontstage

    Het opvangen van stagedivers en het helpen van de hulpdiensten bij het evacueren van het publiek.

Bron: omzendbrief SPV07 ‘Private bewaking bij evenementen en festivals’

Wat mag niet bij een bewakingsactiviteit?

Alle controles die niet aan de wettelijke voorwaarden voldoen, of zij nu door professionele security of vrijwilligers worden uitgevoerd, zijn verboden. Voorbeelden van dergelijke verboden controlevormen zijn:

  • nagaan of iemand iets heeft gestolen;
  • controleren of iemand drugs bij zich draagt;
  • controleren naar fototoestellen bij bezoekers aan een concert.

Het feit dat de gecontroleerde zijn toestemming zou hebben gegeven voor niet in de wet voorziene controles, maakt ze niet minder onwettig. Ook het feit dat ze aangekondigd staan op toegangstickets of op affiches doet geen afbreuk aan hun illegale karakter.

  • Beeld Nikki Lucy