Aansprakelijkheid

In gewone mensentaal betekent aansprakelijkheid dat je verantwoordelijk bent voor je daden en dat je de gevolgen ervan moet dragen. Er zijn twee soorten aansprakelijkheid: burgerlijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid.

Burgerlijke aansprakelijkheid

Burgerlijke aansprakelijkheid regelt de verhoudingen tussen burgers onderling. Het vergoeden van de opgelopen schade staat hier centraal, waar het strafrecht draait om het straffen van de dader. Gelukkig kan iemand die aansprakelijk wordt gesteld voor een onopzettelijke fout in veel gevallen rekenen op een verzekering die de schadevergoeding op zich neemt.

De burgerrechtelijke aansprakelijkheid kan opgedeeld worden in contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid.

  • Contractuele aansprakelijkheid

    De organisator van een evenement sluit meestal verschillende contracten of overeenkomsten af. Door die contracten zijn alle partijen verplicht om een of meerdere prestaties te leveren. Uit het niet of fout uitvoeren van die prestaties vloeit contractuele aansprakelijkheid voort.

    Wat is een contractuele verbintenis?

    • Een contract is een overeenkomst waarbij een of meerdere personen zich tegenover een of meerdere personen verbinden.
    • Het doet er niet toe of het gaat om een geschreven, ongeschreven of stilzwijgende overeenkomst.
    • De wet verplicht je tot de correcte uitvoering van een verbintenis of een overeenkomst.
    • Sommige verbintenissen ontstaan zonder dat er enige overeenkomst is, bijvoorbeeld wanneer je een voorwerp van iemand in bewaring houdt.

    Dat wil zeggen dat je contractueel aansprakelijk kan gesteld worden voor de schade aan materiaal dat je geleend of gehuurd hebt.

  • Buitencontractuele aansprakelijkheid

    Buitencontractuele aansprakelijkheid is de aansprakelijkheid tussen personen die niet door een contract zijn gebonden. Het burgerlijk wetboek bepaalt dat diegene die een fout heeft begaan en daardoor aan een derde schade heeft veroorzaakt, diens schade moet vergoeden. Dat geldt niet alleen voor opzettelijke fouten, maar ook voor nalatigheden.

    Als een benadeelde een schadevergoeding eist op basis van buitencontractuele aansprakelijkheid, moet hij drie elementen aantonen: dat de beschuldigde een fout heeft gemaakt, dat de benadeelde persoonlijke schade ondervond of ondervindt en dat er een oorzakelijk verband is tussen beiden.

    De fout

    Er is sprake van een fout als iemand iets doet dat:

    • In strijd is met een wettelijk bepaald verbod.
    • Inhoudt dat een wettelijk bepaalde verplichting niet uitgevoerd wordt.

    In dat geval staat de fout vast, tenzij de aansprakelijke die fout kan rechtvaardigen, bijvoorbeeld door overmacht of een noodtoestand. Ook als je niet zorgvuldig en omzichtig genoeg geweest bent, kan je aansprakelijk gesteld worden voor een fout. Elke burger heeft immers een ‘zorgvuldigheidsplicht’ waaraan hij moet voldoen.

    Schade

    De benadeelde moet het bestaan en de omvang van de schade kunnen bewijzen en aantonen dat zijn belangen werden geschaad. Alleen werkelijke, rechtmatige en persoonlijke schade komt voor vergoeding in aanmerking.

    Oorzakelijk verband

    De benadeelde moet ook het oorzakelijke verband bewijzen tussen zijn schade en de fout. Als de schade er ook zonder de fout zou zijn, dan is er geen causaal verband.

Strafrechtelijke aansprakelijkheid

Strafrecht gaat over regels die, als ze niet nageleefd worden, bestraft worden. Een strafrechtelijke fout is dus een fout waarmee je een inbreuk op de wet begaat. Zo ben je strafrechtelijk aansprakelijk als je een misdrijf pleegt.

Je kan ook tekortschieten aan een regel door op een bepaalde manier te handelen of net niet te handelen. Door te verzuimen of na te laten iets te doen kan je immers ook een regel uit het strafrecht overtreden. Een duidelijk voorbeeld is iemand niet helpen die in nood verkeert.

Dat je schuldig bent aan het niet nakomen van de regel moet bewezen worden: geen straf zonder schuld. Vanzelfsprekend kan je voor strafrechtelijke fouten geen verzekering afsluiten.

In het Belgische strafrecht bestaan er drie soorten van misdrijven: overtredingen, wanbedrijven en misdaden. Overtredingen zijn het minst erg, misdaden zijn het ernstigst.

Voorbeelden:

  • Nachtlawaai maken is een overtreding.
  • Iemand zo hard naar buiten sleuren tijdens jouw evenement dat die persoon gewond raakt,  is een wanbedrijf.
  • Racisme en xenofobie zijn wanbedrijven.
  • Aanranding van de eerbaarheid van een minderjarige is een misdaad.

Als je veroordeeld wordt voor het overtreden van wetten en regels, kan een burgerlijke partij die denkt schade geleden te hebben door jouw daad ook vlugger een schadevergoeding afdwingen via een rechtbank.

  • Beeld Lisa Goethals