Gebruik foto’s en beeldmateriaal

Om te bepalen of je toestemming moet vragen of niet, wordt er onderscheid gemaakt tussen:

• het nemen van beeldmateriaal en het gebruiken van beeldmateriaal.
• gericht en niet-gericht beeldmateriaal. Gericht beeldmateriaal zijn foto’s of filmpjes waar mensen heel duidelijk in beeld komen: een portretfoto, een groepje mensen dat poseert in de photobooth… Niet-gericht beeldmateriaal of sfeerbeelden zijn foto’s of video’s waarin niet gefocust wordt op één of meerdere personen, zoals groepsfoto’s.

Als algemeen principe voor gerichte foto’s geldt dat je de persoon die je wil filmen of fotograferen vooraf om toestemming vraagt. Wil je die foto’s daarna publiceren op je socials, een flyer, een affiche, een webpagina … moet je daarvoor nogmaals toestemming vragen.

Voor (niet-gerichte) sfeerbeelden heb je geen toestemming nodig, maar toch moet je ermee opletten. Zodra mensen vinden dat ze toch gericht in beeld worden gebracht, hebben ze het recht op bezwaar. Het verschil tussen gerichte en niet-gerichte beelden is een grijze zone.

Dat betekent niet dat je er lichtzinnig mee moet omspringen. Breng je bezoekers zeker op de hoogte (aan de ingang, op het ticket,..) dat je sfeerbeelden maakt en die mogelijk gebruikt. Vermeld ook zeker dat bezoekers met hun vragen en opmerkingen bij de organisatie terechtkunnen. Als je twijfelt of een beeld gericht is of denkt dat mensen aanstoot kunnen nemen aan het gebruik van niet-gericht beeldmateriaal, vraag dan zeker om toestemming. En gebruik in je communicatie gewoon geen foto’s van mensen in compromitterende situaties.

‘De toestemming voor het nemen van een gerichte foto moet niet schriftelijk zijn, maar kan ook mondeling of stilzwijgend worden gegeven’, schrijft Scwitch, een zakelijk ondersteuner voor socioculturele verenigingen. ‘Stilzwijgende toestemming is bijvoorbeeld het feit dat een fotograaf duidelijk voor iemand staat om hem te fotograferen en deze persoon niet negatief reageert of als je bewust in een photobooth stapt.’

Mondelinge of stilzwijgende toestemming is moeilijk te bewijzen. We raden aan om bezoekers altijd duidelijk mee te delen (via een privacyverklaring, op het toegangsticket …) dat je sfeerbeelden maakt tijdens evenementen en deze ook kan gebruiken voor rapportage. Meld erbij dat je voor het gebruik van gerichte beelden steeds toestemming zal vragen.   

In theorie is het voldoende dat iemand mondeling of stilzwijgend akkoord gaat voor het nemen van een foto, maar in praktijk is schriftelijke toestemming toch altijd de meest duidelijke optie.

De fotograaf heeft het auteursrecht op de foto’s van een persoon, maar mag die foto niet in alle gevallen publiceren. Voor gerichte foto’s geldt namelijk portretrecht. Een geportretteerde mag zich met andere woorden verzetten tegen de openbaarmaking van zijn portret als hij daarbij een redelijk belang heeft, bijvoorbeeld als hij dronken of ziek op de foto staat.  Daar moet je rekening mee houden als je tijdens je evenement bezoekers fotografeert, ook al verleenden ze aanvankelijk hun toestemming voor de verspreiding.

Ook commerciële belangen tellen mee. Het is bijvoorbeeld niet toegestaan om een portret te gebruiken voor reclame als daar geen toestemming voor is gegeven. Die regel geldt niet alleen voor bekende persoonlijkheden, maar voor iedereen. Een feestende bezoeker die zonder zijn toestemming op de Facebookbanner van je evenement prijkt, kan een schadevergoeding eisen als hij vindt dat daardoor zijn privacy geschonden is.