Zomer van Antwerpen: ”Wij zijn steeds blijven focussen op wat wél mogelijk was.”

Wanneer en hoe is het concept Zomer van Antwerpen ontstaan?

Toen Antwerpen in 1993 culturele hoofdstad van Europa werd, kwam de stad er plots achter dat ze wel allerlei evenementen hadden, maar geen programma voor de zomerperiode. Toen ben ik begonnen met de organisatie. Omdat ik in juli nog met de organisatie van Sfinks Festival zat ging de Zomer van Antwerpen oorspronkelijk enkel in augustus door.. Maar de eerste editie was zo’n overrompeling en er was zoveel vraag naar méér, dat we al snel de hele zomerperiode begonnen invullen.

Hoeveel mensen werken er gemiddeld jaarlijks mee aan het grootse culturele festival van Europa?

Ik heb getracht om een zo klein mogelijke vaste ploeg te creëren. Enerzijds om budgettaire redenen maar anderzijds ook omdat het opzet van de Zomer van Antwerpen zo gevarieerd en divers is, dat we onze ploeg elk jaar moeten kunnen aanpassen in functie van de activiteiten. Er werken zes mensen het jaar rond voor de Zomer van Antwerpen. Vanaf januari-februari komen er mensen bij om hen te ondersteunen. Alles wordt gestuurd vanuit ons hoofdkantoor maar we proberen alle projecten die we doen zo autonoom mogelijk te laten functioneren. D.w.z. dat verschillende evenementen een eigen coördinator, een locatie-regisseur, technieker enzoverder hebben. Zo kunnen we heel flexibel en precies voldoen aan de noden van elk project. Het is zeer belangrijk de juiste talenten op de juiste projecten te zetten. Tijdens de zomer hebben we tientallen mensen in dienst en werken we met een paar honderd vrijwilligers.

Hoe worden de activiteiten gekozen en aan welke criteria moeten deze voldoen?

Er zijn heel wat objectieve criteria vastgelegd bij het gemeentebestuur van Antwerpen en de Vlaamse Gemeenschap i.v.m. met subsidies. We vinden het belangrijk om een breed publiek aan te spreken. Daarvoor moet je ook weten wat je niet wil programmeren. De kracht van de Zomer van Antwerpen zit voor een groot deel in de diversiteit van het programma.

We doen jaarlijks een uitgebreid publieksonderzoek waaruit voortkomt wat interessant is. Door dat onderzoek naast de demografische gegevens van de stad Antwerpen te leggen kunnen we ook zien welke doelgroepen ondervertegenwoordigd zijn of minder aanbod hebben.

Toen we merkten dat we  minder jongeren bereikten, waaronder mensen van diverse origine, zijn we met verschillende mensen gaan praten. Vervolgens hebben we in samenwerking met organisaties die deze doelgroep bereiken  bijvoorbeeld de Zomerfabriek opgezet. Voor de Zomerfabriek werken we al enkele jaren met een ‘open call’. Die ‘open call’ is niet enkel voor inwoners van Antwerpen maar voor iedereen met een leuk idee. Wij maken wel een deel van het programma maar het grootste deel komt van de doelgroep zelf.

Hoe helpen jullie daarbij? Hoe ondersteunen jullie de jongeren?

Wij bieden hen de locatie, de organisatorische ondersteuning en we betalen heel het project. In functie van hoe deze mensen georganiseerd zijn geven wij begeleiding. Zo kunnen zij ook leren en ervaring opdoen bij alle aspecten van het opzetten van een project.

Dat vraagt veel vertrouwen in mensen. Uiteindelijk zetten ze iets op onder uw naam.

Ja, maar we begeleiden dat met verschillende van onze mensen. Ik moet vertrouwen hebben in het idee. Als ze beweren dat het een kei leuk idee is toetsen we dit af met een groepje van vier mensen van verschillende origine. Als er drie zeggen ‘het is een goed idee’, dan doen we het!

Wat was of is voor jullie vanuit organisatorisch standpunt een hoogtepunt?

Elk jaar opnieuw met een enorm divers en innovatief aanbod voor de dag komen dat zoveel mensen bij elkaar brengt. Dit voor een lange periode en op ontzettend veel locaties. Die combinatie van factoren zorgt ervoor dat we elk jaar opnieuw iets unieks neerzetten.

Hoe slagen jullie er in om zo’n breed publiek aan te spreken en alles zo laagdrempelig te houden?

Laagdrempeligheid is niet enkel een kwestie van budget maar hangt af van vele verschillende factoren zoals de geografie, de toegankelijkheid,…

Welke maatregelen hebben jullie moeten treffen om deze editie toch te kunnen realiseren ? En welke invloed hadden deze op jullie organisatie?

Alle maatregelen die in de Ministeriële Besluiten en de protocollen staan hé!  (of gewoon het draaiboek van ikorganiseer volgen!)

Hoe heeft dit jullie organisatie beïnvloed?

Het programma ziet er helemaal anders uit. We moesten ons aanpassen, vooral in de zin van publiekscapaciteit en de aard van de voorstellingen die een te grote intimiteit of nabijheid vereisen. Heel veel internationale acts konden hier simpelweg niet geraken… Dus we hebben veel moeten loslaten, maar we hebben getracht overal kansen te zien i.p.v. problemen of hindernissen. Wij zijn steeds blijven focussen op wat wél mogelijk was. Dat is ook de reden waarom we nooit gecancelled hebben. We hebben altijd gezegd dat deze editie zou doorgaan. Aanpassingen aangaande capaciteit, zichtlijnen, circulair werken, stukken vaker per dag laten spelen,… brachten ons oplossingen.

Wat hebben jullie als organisatie geleerd uit het huidige klimaat waarin we verplicht worden om als nooit tevoren kort op de bal te spelen en een groot aanpassingsvermogen aan de dag te leggen?

Wat we zeker meenemen naar de toekomst zijn de kleinere, ‘intiemere’ activiteiten. Als je budgetten kleiner zijn kan je op allerlei manieren besparen. Verhoudingsgewijs hebben we veel meer geïnvesteerd in mensen en vooral om ze kunnen te blijven betalen, wat minder in technische omkadering.

We hebben oplossingen gezocht om te besparen in de niet noodzakelijke dingen. Zo hebben we dit jaar geen fysieke brochure. Algemeen wordt aangenomen dat iedereen op Facebook of Instagram zit, maar dan laat je mensen uit de boot vallen. Een aantal publieksgroepen zijn afhankelijk van een geprinte brochure. Er wordt dus specifiek gekozen voor welke doelgroepen we een geprinte brochure gebruiken. Je moet aandacht hebben voor wie je bereikt en op welke manier.

We proberen te werken aan communicatie die voor elk van onze bezoekers bereikbaar en begrijpelijk is. Met een programma, een communicatie, een inleiding en een aangepaste ticketprijs kunnen we veel mensen bereiken.

Wat zijn uw verwachtingen van de komende twee maanden?

Ik hoop dat we, wat we tot hiertoe gepland hebben, effectief te kunnen realiseren. Wat me de laatste maanden opvalt in deze onzekere situatie is dat zaken open gaan en weer sluiten. Men spreekt van versoepelingen in augustus, maar komen die er wel? We starten morgen (01/07/2020) de eerste week en overmorgen (02/07/2020) hebben we al de eerste evaluatie.

Het is opvallend hoe rustig u eronder blijft..

Mochten wij hier als beleidsmakers voor u zitten, wat zou u ons vragen of zeggen?

Ik heb bijzonder weinig contact met het beleid. Daar heb ik niet zo direct een antwoord op. Wij werken niet voor het beleid maar voor het publiek.

De Vlaamse Regering geeft een subsidiëring met duidelijke criteria. Wij dienen ons dossier in dat beantwoordt aan die criteria. We proberen onze specificiteit van onze organisatie en programmatie duidelijk te maken, in de hoop dat ons voorstel gevaloriseerd wordt. Met de Stad Antwerpen verloopt dit hetzelfde. Omwille van deze specifieke situatie hebben we dit jaar vaker contact, maar veel oplossingen worden op het terrein gevonden door het gezelschap en de artiesten, niet door het beleid.

Kunt u algemene tips meegeven voor jonge organisatoren?

Kan u advies geven hoe ze sponsors kunnen binnenhalen voor een kleinschalig evenement ?

Hoe duidelijker uw verhaal, hoe bijzonderder uw project, hoe vlotter het gaat om de juiste partners te vinden. Met de juiste boodschap is het voor partners gemakkelijker om zich te binden

Geen enkele sponsor is geïnteresseerd om helemaal onderaan een affiche te staan. Een goede Instagram campagne, of een visibiliteit op een andere manier; bijvoorbeeld een mooi verhaal dat in de krant komt, ja, daar springen de mensen wel op!

Op Sfinks hebben we sponsors die betalen voor een paar populaire facebook posts. Dat heeft niets te maken met het aantal mensen dat op het festival komen, maar dat heeft te maken met een positief imago. We linken dat aan onze boodschap en dan komen we op een andere manier in beeld. Je moet een gepersonaliseerd aanbod proberen creëren, dat heeft altijd een meerwaarde. Hoe specifieker en identificerend je project is, hoe gemakkelijker het is om daarvan te vertrekken.

Welke voordelen moet je als kleine onderneming, als startende organisator meer benutten?

Je eigenheid. Er is een soort generalisering aan de gang die niet goed werkt. Als je een duidelijke identiteit hebt, dan is het voor mensen heel gemakkelijk om zich daarmee te identificeren. Dat is eigenlijk wat je nodig hebt. Je wil dat mensen zich herkennen in wat je doet. Daardoor willen ze meedoen. Als ze het belangrijk vinden zullen ze het mee uitdragen etc. Als dat niet het geval is wordt het moeilijk. Waarom zouden ze dan voor jou kiezen?

En het goed kunnen communiceren ook?

Ja, maar ik ga ervan uit dat jongeren dat goed kunnen.

Hoe moeten organisaties door en voor jongeren volgens u evolueren?

Vernieuwing is één van de belangrijkste aspecten voor organisaties. Zoek een eigen niche of markt. Creëer een kader dat het toelaat om nieuwe of minder bekende kunstvormen kansen te geven. Vind jezelf of je organisatie steeds opnieuw uit. Nieuwe creaties, nieuwe gezelschappen,… Het moet telkens opnieuw fris aanvoelen.

Naar welke activiteit kijkt u persoonlijk het meeste uit deze editie?

Zonsondergang! We hebben op de Scheldekaai een zonsondergangtribune geplaatst. Elke avond gaan daar mensen zitten, die heel bewust daarnaartoe komen om te genieten van een zonsondergang. Dat toont aan dat je het soms niet ver moet gaan zoeken. Enkel met de omkadering geef je waarde aan iets. Het is toch te gek dat we daar op vakantie tijd voor maken en dat tijdens de rest van het jaar vergeten.

Er is dit jaar ook een nieuwigheid bij de Zomerfabriek. Ik zie achter u een paars hok?

Het paarse hok is een fysiek punt waar bezoekers meldingen kunnen maken van ongewenst grensoverschrijdend gedrag. Met dat onderzoek op feestjes of festivals te laten doorgaan geven we een signaal.  Door dit samen met andere organisaties in kaart te brengen  kunnen we een beter beeld krijgen van de problematiek.  In een volgende fase zullen we samen met verschillende partners een protocol opstellen en vertalen naar de sector toe. Het is momenteel een soort van interne sensibiliseringscampagne, maar naargelang de zomer vordert zullen we dit uitbreiden naar pers etc. Vanaf september zullen ook andere festivals betrokken worden. Even voor alle duidelijkheid; wij wensen geen eigen platform hiervoor te worden maar willen een betere samenwerking bekomen tussen alle partijen. Misschien is het doel, het thema bespreekbaar maken en niet onder de mat te vegen.